Delier en dementie zijn aandoeningen die vaak voor verwarring zorgen bij zowel patiënten als hun omgeving. Hoewel ze overlappen in symptomen zoals verwardheid, hebben ze verschillende oorzaken en behandelingen. In deze blogpost ga ik uitgebreid in op wat een delier precies is, hoe je het kunt herkennen en hoe het zich onderscheidt van dementie.
Inhoud
- Wat is een delier?
- Kenmerken van een delier
- Hoe herken je een delier?
- Delier vs dementie: wat is het verschil?
- Conclusie & actiestappen
Wat is een delier?
Een delier is een acute, plotselinge verstoring van het bewustzijn en de cognitieve functies. Het leidt tot gedragsveranderingen zoals onrust, verwardheid, hallucinaties en soms agressie. In andere gevallen kan iemand juist lusteloos en teruggetrokken worden (het zogenaamde ‘stille delier’), wat moeilijker te herkennen is. Delier ontstaat meestal binnen enkele uren tot dagen en kan worden veroorzaakt door een onderliggende medische aandoening of een externe factor.
Oorzaken van een delier:
- Infecties: De meest voorkomende oorzaak is een urineweginfectie of longontsteking.
- Medicijnen: Bijwerkingen of interacties tussen verschillende medicatie kunnen een delier uitlokken.
- Operaties of verwondingen: Chirurgie, vooral bij ouderen, kan een delier veroorzaken.
- Alcohol- of drugsonttrekking: Ontwenningsverschijnselen kunnen tot acute verwardheid leiden.
- Slaaptekort en pijn: Ernstig slaaptekort of onbehandelde pijn kunnen een delier triggeren.
- Verandering van omgeving: Een ziekenhuisopname kan bij ouderen vaak leiden tot een delier, wat juist benadrukt hoe belangrijk het is om indien mogelijk iemand thuis te behandelen.
Kenmerken van een delier
- Acuut en fluctuerend: Ontwikkelt zich in uren tot dagen en symptomen variëren gedurende de dag.
- Gedragsveranderingen: Inclusief rusteloosheid, agressie en hallucinaties.
- Omkeerbaar: Meestal te behandelen als de onderliggende oorzaak wordt aangepakt.
Hoe herken je een delier?
Om een delier te herkennen, kun je gebruikmaken van de Delier Observatie Screening (DOS) schaal. Dit is een checklist met 13 items die zowel verbaal als non-verbaal gedrag observeert.
Stappen voor het gebruiken van de DOS schaal
- Download de DOS schaal hier: print het.
- Observeer en noteer: Test drie keer per dag gedurende drie dagen.
- Evalueer de score: Een score van 3 of hoger wijst op een hoge waarschijnlijkheid van een delier.
In het geval van een score van 3 of hoger, is het belangrijk om onmiddellijk contact op te nemen met je arts.
Delier vs dementie: wat is het verschil?
| Kenmerk | Delier | Dementie |
|---|---|---|
| Duur | Acuut en tijdelijk | Chronisch en progressief |
| Ontstaan | Plotseling (uren tot dagen) | Geleidelijk (maanden tot jaren) |
| Oorzaak | Vaak behandelbare medische factoren | Hersenziekte (zoals Alzheimer) |
| Bewustzijn | Wisselend, fluctuerend | Meestal stabiel, maar achteruitgaand |
| Behandeling | Omkeerbaar na aanpak oorzaak | Niet te genezen, symptoombestrijding |
Het belangrijkste verschil is dat een delier acuut en omkeerbaar is, terwijl dementie een progressieve aandoening is die langzaam erger wordt en meestal niet omkeerbaar is.
Thuisbehandeling en het voorkomen van een delier
Waarom thuisbehandeling belangrijk is:
- Vertrouwde omgeving: Dit vermindert stress en verwarring, wat een delier kan helpen voorkomen.
- Beter slaappatroon: Thuis hebben patiënten meer kans op een normaal slaappatroon, wat essentieel is voor herstel.
- Familiebetrokkenheid: Zorg door naasten kan bijdragen aan een stabielere gemoedstoestand.
Conclusie & actiestappen
Als je te maken hebt met iemand die plotseling gedragsveranderingen vertoont, kan het een delier zijn. Gebruik de DOS schaal om te bepalen of er sprake is van een delier en neem zo nodig contact op met je arts voor verder onderzoek en behandeling.
- Download de DOS schaal en observeer gedragsveranderingen nauwkeurig.
- Houd de omgeving van de patiënt stabiel, en voorkom onnodige ziekenhuisopnames.
- Neem contact op met een arts bij een score van 3 of hoger op de DOS schaal of bij plotselinge verwardheid.
- Ondersteun het herstel door een rustige en vertrouwde omgeving te creëren, met een vast dag- en nachtritme.
Ik hoop dat deze blog je meer inzicht heeft gegeven in de verschillen tussen delier en dementie. Onthoud, tijdige herkenning en actie kunnen een groot verschil maken voor de patiënt en zijn omgeving, omdat vaak de situatie omkeerbaar is. Aarzel niet om bij vragen of zorgen contact op te nemen met een zorgprofessional. Wees alert. Samen kunnen we streven naar een betere kwaliteit van leven.
Zoek je als mantelzorger ondersteuning? Meld je aan voor onze gratis Mantelzorgers Toolkit!
Onze Mantelzorgers Toolkit biedt praktische hulpmiddelen om het mantelzorgen te ondersteunen. Begin met de 5-daagse dankbaarheidsuitdaging, een essentieel onderdeel om je stress te verminderen en je welzijn te bevorderen. Elke dag leer je een nieuwe manier om dankbaarheid te integreren, wat je positiever en gelukkiger maakt, waardoor je het mantelzorgen, wat vaak een zware taak is, beter en langer vol kunt houden.
Naast de dankbaarheidsoefeningen krijg je toegang tot onmisbare documenten die je leren beter en makkelijker te mantelzorgen. Verdiep je kennis over dementie en zelfzorg, zodat je sterker en met meer vertrouwen kunt zorgen voor iemand met dementie.
Schrijf je hier gratis in en ervaar de positieve impact van onze toolkit op jouw mantelzorgervaring.
Ontdek 'De Vrolijke Mantelzorger'
Ben jij op zoek naar manieren om het leven van zowel jezelf als de persoon voor wie je zorgt te verbeteren? Leer hoe je minder stress ervaart en een veilige, gelukkige omgeving creëert. Het interactieve doe-boek biedt downloadbare checklijsten, actieplannen en nog veel meer om je bij elke stap te begeleiden.
Kijk voor meer informatie hier: 'De Vrolijke Mantelzorger' >>
0 Comments